...DOĞAÇLAMA OLARAK YAPILMIŞTIR...
YEMEĞE BESMELE İLE BAŞLANIR.SOFRADAN DUA EDİLİP, KALKILIR.
...YİYİNİZ İÇİNİZ İSRAF ETMEYİNİZ...
ALIŞ VERİŞTE ALLAH BEREKET VERSİN DER, SATICI
YUFKALAR PİŞERKEN SONRADAN GELEN KİŞİ BEREKETLİ OLSUN DER.
YEMEĞİ KENARINDAN YİYİN.BEREKETİ ORTASINDA KALIR.
...EMEKSİZ YEMEK OLMAZ...
YEMEKLER TAPSAK,SUSAK,SASI,YAVAN,HIRT OLMAMASI GEREKİR.
BÜYÜKLER ARTMADAN YETMEZ DERLER.
ANNELER, YAPTIĞIN BANA İSE ÖĞRENDİĞİN KENDİNEDİR, DERLER
...YÖRÜK YER SOFRASI...
Her lezzetin taamı bil ki dimağ'dan çıkar. Tuz ekmek hakkı bilmeyen, akıbet yoldan çıkar.
...Tuz ekmek hakkını bilmeyen kör olur...Atasözü
...Yer sofrasında diz kırıp, Gök sofrasında kalp kırmayanlara...
Aç gidilip tok dönülen evler. Karnın açmı diye sorulmayan, hemen usulca sofra kurulan evler vardı.
Ne kadar da azaldılar. Kimse kimseye habersiz gitmez oldu. İyimi oldu kötümü oldu bilmem...
Türkler eskiden günde iki öğün yemek yemişlerdir. Bunlardan biri kuşluk yemeği, diğeri de akşam yemeğidir. Kuşluk vaktinde yemek tabiri sonraları büyük kentlerde kalkmış, özellikle kahvenin Türkiye’ye gelmesinden sonra kahvaltı (= kahvealtı) kelimesi kullanılmağa başlamıştır. Bu kuşluk yemeklerindeki yiyecek türü bugünkü kahvaltıda yediklerimizden farklıdır. Kuşluk yemeği aslında kahvaltı değil gerçek bir öğündür. M. Zeki Pakalın, Tarih Deyimler ve Terimleri adlı ansiklopedik sözlüğünde, Kuşluk Taamı adı altında şu bilgileri verir: “Sarayda yenilen iki öğün yemeğin ilki hakkında kullanılır bir tabirdir. İkincisine akşam taamı denilirdi. Kuşluk yemeği sabahleyin erkenden, akşam yemeği ise ikindi namazını müteakip çıkardı. Akşam yemeğinin ikindi namazını müteakip yenmesi, Osman Gazi zamanından kalmıştır, Osmanlıların ilk padişahı ikindi namazından sonra dairesinde ne kadar adam varsa hepsini birlikte alır, akşam yemeğini beraber yerdi… Aslında bu kuşluk yemeğinin saati yörelere göre değişikti. Meselâ Rumeli’de öğle yemeğine kuşluk denirdi.”
Fakat Anadolu'da dolaşırken görüyoruz ki sabahleyin kuvvetli bir yemek var. Öğleyin yenmiyor. Akşamleyin bilhassa köylerde kâfi aydınlanma olmadığı ve öğle yemeği de yenmediğinden güneş batmadan önce gün aydınlığının son saatine yemek var.
Sofra adı verilen, yere yayılarak üzerinde yemek yenilen yaygı üzerinde yenirdi.
1870 lerden sonra İstanbul da yemekler masalarda yenilmeye başlamış.
Haneleriniz Huzurlu Şen Olsun. Bedeniniz Sağlıklı, Sofralarınız Halil İbrahm sofrası olsun bereketle Dolsun. Rızkınız Bol, Tuttuğunuz Hep Altın Olsun. Ağzınızın Tadı Tuzu Hep Yerinde Olsun. Hiç Bozulmasın.
...Sabın sagrakka tegir; Sözle,tatlı dille sürahiye erişilir...
...Tılın tergiğe tegir; Tatlı dil ile sofraya erişilir...
...Kız anasından görmeyince sofra kaldırmaz...Atasözü
...Kişi doğduğu yerde değil, doyduğu yerde yaşar...Atasözü
...Kocana göre bağla başını, harcına göre pişir aşını...Atasözü
...TOK AĞIRLAMASI GÜÇTÜR...Atasözü
...Uma kelse kut gelir; Konuk gelse devlet gelir...
Çayın iyisi Odun ateşinde, İnsanın iyisi Gönül ateşinde demlenir.
...Her şeyi sudan yarattık.Yaşayan her şeyi su sayesinde canlı kıldığımızı...Enbiya 30.ayet
Büyükler, Su gibi aziz ol...Deyim Sular gibi ömrün olsun. derler
Yedi adım yolun,bir yudum suyun hakkı vardır. Su küçüğün, söz büyüğün.
Dibi görünmeyen sudan geçme. Dibi görünmeyen tastan, testiden sudan içme.
Akan su yosun tutmaz. Acıkan yanağından, susayan dudağından belli olur.
Su içene yılan bile dokunmaz...Atasözü
...Ye yağlıyı iç suyu donarsa donsun, Ye tatlısı içme suyu yanarsa yansın...Atasözü
...Erkek getirmeyi, kadın yetirmeyi bilmeli demiş büyükler...
...Az verip aratmasın çok verip azdırmasın...
...SÜT...
Süt bebeğin maması, Gencin enerjisi, Yaşlı'nın sağlığıdır. Mide dostudur. Süt fıtrattır.
Sağlık Mutluluk Başarı bir yudum Süttür Anahtarı
...KAYNATILMIŞ SÜT...
Süt taşınca kepçeye paha olmaz.
...KAYNAMIŞ SÜTÜN KAYMAĞI...
Üzerine şeker dökülüp banaklanarak yenir.
...PEYNİR...
Peyniri deri korur... Yağlı peynir, deriden çıkmaz... Peynir ekmek hazır yemek... Atasözü
Peynir nasıl yapılır?
Sağılan süt, süzekte (bezli ve telli süzekte) süzülür. Oğlak mayası, “satı mayası” ile karıştırılıp yeterli miktarda çiğ süte atılır. Oğlak mayasına “kursak” denir. Kursak, oğlak kursağından yapılan mayadır. Peynir olması için süt-maya karışımının üstünün sıkıca örtülüp, tutması için bekletilmesi gerekir. Peynir tuttuktan sonra karıştırılıp keseye atılır. Suyu süzülür. Akan su ateşte kaynatılır. Lor, kaynayan bu suyun üzerine çıkar. Kesedeki peynir, taze peynirdir. Salamura olarak yenilebilir ya da deriye katılıp, tulum peyniri elde edilir. Deri tulumu bir nevi buzhane olan obruklara bırakılır. 15-20-30 metre derinlikte obruklar vardır. Dipsiz adı verilen obruklar da vardır. Deri tulumu, Ekim ayında obruklardan çıkarılıp satılır.
Taze peynir kalıp olarak kesilir, tuzlanır, yufka arasına konur. Bu peynire “çoban peyniri” denir. Süt sırası kimde olursa olsun, çoban peynirini ayırmak zorundadır.
Lorun tulum peyniri ile karıştırılmış haline “katık” deniyor. Lor-şeker karışımı müthiş lezzetli bir yiyecektir.
PEYNİR ÇEŞİTLERİ: Kaşar peyniri-Dil peyniri-Civil peyniri-Tel peyniri-Van otlu peyniri-Kars gravyer peyniri-Ezine peyniri-Kıbrıs Hellim peyniri-Lor peyniri-Erzincan Tulum peyniri-Sepet peyniri-Çeçil peyniri. Taze ve salamura peynir
Keçi, Koyun, İnek, Köy peyniri
Mozerella peyniri-Çedar peyniri-Lokfor peyniri
...BAKIR BAKRAÇ'TA YOĞURTLAR...
...Mayasız yoğurt tutmaz...Atasözü
...Yoğurdu tuz, insanı söz öldürür.Atasözü
...Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır...Atasözü
...Yoğurt ezmek, yazı yazmak marifettir...Atasözü
Evin ve yoğurdun yenisi makbuldür...Atasözü
Türkler antik dönemden beri sütten yoğurt yaparak tüketen bir millettir. Yoğurt mayası yoğurtun kendisidir. Yoğurt sürekli mayalanması halinde yozlaşır.
Hıdrellezde Çiğ damlalarından elde edilen yoğurt mayası 1 sene kullanılır. Gelecek sene hıdrellezde yeni maya yapılır.
...SÜZME KESE YOĞURDU...
...Türkler 450 sene, 2 öğün yemek yemişler...
...AYRAN...
...Yörük yazın ayransız,kışın yorgansız olmaz...Atasözü
...DOMBEY-MANDA TEREYAĞI...
...MANDA KAYMAĞI...
...İNEK TEREYAĞI...
Eskiden tereyağı yoğurttan,ayrandan yapılırmış.Tulukta, yayıkta
KEŞ - KURUT - YOĞURT'UN KURUTULMUŞ HALİ...
Rendelenir.Yağda kızartılır.Erişte ve Makarna üzerinde yerini alır.
Yazın katıklansa kışın sebnür.
Yazın katık yapan kışın sevinir.
...Aç karın katık istemez, uyku yastık istemez...Atasözü
...Yoğurt, tereyağı, çökelek, lor…
Ağustos’tan itibaren süt koyulaşır, bu sütten peynir olmaz. Kazanda süt pişirilir, az miktarda yoğurt ezip içine dökülür; çoma (bir tür kepçe) ile karıştırarak üstü örtülen bu karışımdan yoğurt yapılır. Sütün üstü ikindi vakti örtülür, ertesi gün kuşluk (güneşin yükseldiği sabah) vakti örtü açılır. Süt bu süre içinde “uyur” ve yoğurda dönüşür. Tuluğa dökülen yoğurt bir hafta bekletilir. Bu süre içinde tuluk yoğurdun suyunu süzer. Bir hafta süresince üretilen yoğurt tuluğa dökülmeye devam eder. Birkaç tuluk yoğurdun birikmesinden sonra, yoğurdun yayma vakti gelmiştir. Yayma tuluğu ayrıdır. Üç ağaç çatılarak “çatma” (“üç ayaklı”) kurulur. Çatmaya bağlanan yayma tuluğuna yoğurt dökülür. Yoğurda hafif su eklenir. Yayma tuluğundaki koyu ayran “yayacak”la yayılmaya başlanır. Yardımlaşarak yayma işi devam ettirilir. Yayılan ayranın yüzeyine tereyağı çıkmaya başlar. Yüzeyde biriken yağ ayrılır. Bir tuluk ayrandan iki kilo tereyağı elde edilir.
Kalan ayran atılmaz. Sacayağı ya da çatılmış taşlar üzerine konur, odun ateşiyle kaynatılır. Kaynayan ayranın yüzeyinde bu kez keş (çökelek) birikir. Büyük bir ayran tuluğundan 15 kilo civarında keş çıkar.
İki tür çökelek vardır: “Deli çökelek”, “uslu çökelek”. Deli çökelek kabarıktır, ayran tez taşar, üretilen çökelek de kabarıktır. Uslu çökelek tulukta uslu durur, keseye konulup asılır, suyu süzülür; indirilen çökeleğin üzerine taş konarak suyu iyice süzülür. Bu işlemden sonra keş, deriye basılıp obruğa konulur. Lorla karıştırıldığında lezzetli bir karışım ortaya çıkar. Bu karışımın adı da “katık”tır. Katıktan yapılan dişli çörek çok lezzetlidir. Dişli çörek lorla da yapılabilir. Lorla yapılan dişli çöreğin daha da lezzetli olduğu söylenebilir. Lorla yapılan çöreğe soğan kıyılmaz, çökelekle yapılan çöreğe kıyılır.
...ZEYTİNYAĞI...
içine limon, kekik, pulbiber, kakabiber, nane, tuz ile kahvaltıda banaklayarak yenir.
Usare: Öz su / Sıkılan şeyin su yağ ve sairesi.
...Tanrı misafiri...Deyim ...Taş atana, ekmek atmak...Deyim
...Sana taşla vurana, sen aş'la vur...Atasözü
...Misafir kısmetiyle gelir... ...Kimse kimsenin kısmetini yemez...Atasözü
...Artsın eksilmesin, Taşsın dökülmesin
Allah versin, Kullar yesin
Hamd ederek şükür ederek bereketlensin...
...Rızkı veren hüdadan, kazanan getirenden,
kurtaran pişirenden,taşıran dağıtandan razı ola...
...Güvenme varlığa, Düşersin darlığa...
...Öğüt veren çok olur ama, Ekmek veren olmaz...
...Hazırı sakla, Hızıra luzum olmaz...
...Cennetin kapılarını Cömertler açar...
...BÜKME...
Ispanaklı, peynirli maydonozlu, patatesli, yesil soğanlı, gelincik otlu, semizotlu, pırasalı, kıymalı pirinçli.
tuz, karabiber, pul biber, sıvıyağ, istenirse hafif kimyon, nane hoş oluyor.
Bükme, bittik, bazlama
Taze uslu çökelekten çok iyi bükme yapılır. Bükme sabah kahvaltıları için bulunmaz bir yiyecektir. Bükme yapmak için yufka açılır. Yufkanın üstünde açıldığı dört bacaklı sehpaya senit, hamuru yufka haline getiren yuvarlak ve düzgün değneğe oklava denir. Yufkanın çok küçük açılmış haline “bittik”, kalın ve geniş yufkaya “bazlama” denir. Bükme yapmak için uslu çökelek içine soğan ve istenirse maydanoz kıyılır. Bu karışım büyükçe bittiklerin içine konur; ikiye katlanıp uçları bastırarak yapıştırılır. Odun ateşinde ve saç üzerinde döndürülerek pişirilen bükmeye tereyağı sürülür. Yörük çocukları yağlı bittiği de severler.
(Büyükler, yaramazlık yapan çocuklara avuçlarını açıp şamar işareti yaparak “yağlı bittiği yersin” (şamarı yersin) diye onları şakacıktan uyarırlar.
...KÖZDE, ODUN ATEŞİNDE BÖREK...
...KAR HELVASI...
Okula geç kalınca çayın yerini sıcak şerbet alırdı.
Sıcak şerbet içine doğranan ekmekler karlı soğuk havalarda oyundan sonra ne tatlı gelirdi.
Sütü seven çocukların yediği şekerli süt
...Sub içirmesge süt ber; su içirmeyene süt ver...
...PEKMEZLİ TEREYAĞLI EKMEK...
1)Ekmek lokmalarını tava içinde önce tereyağında biraz kızartılır.Ocaktan alınıp üzerine pekmez dökülür. Pekmezi emmesi beklenir.Sonra üzerine ufalanmış ceviz dökülür.
2)lavaş yani mayalı yufka ekmeği dıkımlık lokmalık doğranır.Tereyağ ve Pekmez ocakta, yağ içinde eriyene kadar ısıtılır.Doğranan ekmeklerle karıştırılır.İstenirse ceviz eklenir.Fırında kızarmış ekmeklede yapılır.
3)Yufkalar ufalanıp kırılır.ceviz eklenir.pekmezle karıştırılır.Bu karışım tandırda pişen lavaş denilen mayalı yufka ekmek içine konularak sarılıp dürüm yapılır. Niğdede tatlı dürüm denir.
Ankarada gölleme yada batırma, Hakkaride cembeli yada cimilig, Manisada cingen balası yada bekmezli ekmek diye bilinir.Niğdede tatlı dürüm,Diyarbakırda babik tatlısı olarak bilinir ve yapılır.
...TAHİNLİ ŞEKERLİ - KAYMAKLI ŞEKERLİ, EKMEKLER...
...YUMURTALI EKMEKLER...
çırpılmış yumurtaya bulanıp kızartılır.
...KIZARMIŞ,TEREYAĞLI KÖY EKMEKLERİ...
...Aç'a kuru ekmek, bal helvası gibi gelir...Atasözü
...Çay'a benzer hayat, bir usulü, sırası var. Gönül demliktir mesela, hayat sudur. Önce ısıtacaksın ki buğusunda pişsin çay. Acele etmeyeceksin, izleyip bekleyeceksin. Yürek demlenmeden, kokusu işlemez ruhuna.Sonra oturacak her şey yerine. Tek başına olmaz. Buyur edeceksin ağız tadına. Her kesin bir dudak payı olacak hayatında, lakin piştiğin o ateşi asla unutma. Her şey tamamsa iki şekerle şımartabilirsin artık. Karıştır ahenkle çayını, o tatlı tını senin hakkın...Alıntı
...CACIK...
...SÜZME YOĞURTLU EKMEK DİLİMLERİ...
...Ekmeğini katığına denk eden, hiç bir zaman aç kalmaz... Atasözü
...Pis boğazla, boş boğaz dertten kurtulmaz...Atasözü
Köy ekmeği üzerine sürülen kese yoğurt'unun üstüne tuz ve pul biber ekilerek yenir.
Yoğurdun yerini krem peynir ve labne peyniri aldı.
...EKMEKLİ AYRAN YOĞURT...
...Ayrandan aşağı katık olmaz...Atasözü
Ekmekli ayran: eğede ayran ufaklaması, doğrameç diye geçer.Yoğurda tuz ve su konularak ayran yapılır.İçine köy ekmeği doğranır ve kaşık ile yenir.Acı biber ve domates salatası ile de lezzetli olur.
...ŞEKERLİ HAVUÇ...
Çocukların sevdiği şekerli havuç
...KÖY EV EKMEĞİ YAPILIŞI...
...Herkesin hamuru ekmeğine göredir... Atasözü
...Unun varsa gününde vardır...Atasözü
...Unu var, ünü yok...Atasözü
...Ekmek yumrukla pişer...Atasözü
...Mayalı ekmek kabarır...Atasözü
Tekneden hamur ısran, ısıran veya eğsiran'la alınır.Beze-Pazı: hamur topağına denir.
Ekmekler uzun süre bayatlamasın diye içine haşlanmış patates rendelenip konur.
Binit: hamur durumundaki ekmeklerin fırına atılmadan önce içine konulduğu oluklu tahta.
Eğede hamur nohut mayasıyla yapılıyor.Her ekmek yapımından sonra biraz hamurdan bırakıp bir daha ki ekmek yapımına kadar bir miktar unun içinde, mayayı buzdolabında yada dondurucuda muhafaza edilebilirsiniz.
TAVANINDAN EKMEKLERİN KONACAĞI YERE KADAR, İSTEN AĞARIP BEYAZLAŞANA KADAR GÜÇLÜ YAKILMASI GEREKİYOR.
...Yanmayacak ocağa çıra kütüğü soksanda yanmaz...Hava çekmez ise
...Fırına varan islenir, suya varan ıslanır...
...SOMUN, GARA, TAŞ FIRIN EKMEĞİ...
...Tohumu buğdayı ekeceksin,harmanı kaldıracaksın,kağnıya yükleyeceksin,
değirmene gideceksin,un edeceksin, hamur yoğurup, ateş yakıp,
yufkayı açıp,ateşte pişireceksin.
Buğday olup ekileceksin, değirmende ezileceksin,un olup hamur gibi yoğrulacaksın
ateşlerde pişeceksin ki adam olacaksın ki insanlığa faydalı olasın...
Her kim ki Ademden tuz ekmek, Ona canı gibi hürmet etmek gerek, Hürmet etmez de ederse ihanet, Gözetmeyipte olsa ona, ihanet. Gözünü tuz tutar, dizini ekmek.
...Ekmek al yanına, güvenme dayına...Atasözü
...Cömert olan bir nan (Ekmek) bulsa yedirir...
...AÇIK PİDELER...
Pişti pide oldu umman. Bi domates bide soğan. Hem gönüllere, hem dillere, hem damaklara oldu destan
...KAPALI PİDELER...
...KUZİNE İÇİNDE PİŞMİŞ PATATESLER, PATELER...
PATELER, Kor halini alan sobanın içinede kendi haliylede konabilir veya alüminyum folyoyada sarılıp konabilir.
...SOBA ÜZERİNDE KESTANE VE MANDALİN KABUKLARI...
...KIŞ EĞLENCELİĞİ, SOBA ÜZERİNDE NOHUT KAVURMA...
...LEBLEBİ YERİNE ATIŞTIRMALIK...
...SOBA ÜZERİNDE DİLİM PATELER...
...KUZİNE SOBASININ FIRININDA, DİLİM PATATES...
...FIRINDA PATATES...
...KAHVALTI İÇİN DİLİM PATATES...
Çiğ patatesler dilimlenir.Yağ tuz pulbiber,karabiber, nane,az limon suyu ile kısık ocakta pişer.
...PATATES KAVURMASI...
Kaynamış patatesler soyulup dilimlenir.Soğan, yeşil biber kavrulur.Sonra patatesler eklenir.Karabiber, pulbiber tuz ilave edilir.
...PEKMEZ SAVURMA...
...Armutu sapıyla, üzümü çöpüyle, pekmezi küpüyle ye...Atasözü
Üzümler 'suluk' denilen tahtadan yapılmış araçlara dökülerek ezilirler.Suluğun ağzındaki delikten üzümün suyu kazanlara akar.Pekmez toprağı' denilen bir toz kazanlara dökülür.Bu toz üzümün suyunu tatlıya dönüştürür.Üzümün suyu bir süre bekletilirki pekmez toprağı dibe çöksün.Sonra 'pekmez ocağı' denilen ocaklarda kaynatılarak koyulaştırılır.Pekmez oluşur.
...YÖRESEL YEMEKLER...
1950'den önceki yıllarda sabahları kahvaltıda tarhana çorbası içilirdi. Yanında üzüm pekmezi ve ısıtılıp üzerine tereyağı sürülmüş bazlama bulunurdu. Günümüzde tarhana çorbasının yerini peynir, zeytin çay, pekmezin yerini de reçel aldı. O yıllar, yemekler bakır sahanlarda ve yer sofrasında yenirdi. Herkes aynı kaba kaşık sallardı. Çatalın daha pek kullanılmadığı yıllardı, ağaç kaşık kullanılırdı. Günümüzde ne kalaylı bakır sahanlar ne de ağaç kaşıklar kaldı. Düğünlerde oyunculara vermek için bile ağaç kaşık zor bulunmaktadır.
Kış mevsimi kilerde hoşaf eksik olmazdı. Her biri ayrı güzellikte olan ayva, armut, elma, erik, zerdali hoşafları yapılırdı. Hoşafın içine pekmez ya da çok az şeker atılırdı. Günümüzde çocuklar içine çok şeker atılan kompostoyla büyüdüklerinden hoşafı pek sevmiyorlar.
Eski ramazanlarda, sahur bitince minarelerden 3 kere sallo dendikten sonra ezan başlardı.Bunun anlamı,yemeği kesin,kesin,kesin demekti. Trafik işaretleri gibi kırmızı,sarı,yeşil ışık gibi sahurun bittiğini namaz vaktinin başladığını belirtirdi. Şimdi direkt ezan okunuyor.O fırsat kalmıyor.
Yediğimiz Bitkiler Otlar =Ispanak, Marul, Maydonoz, Dereotu, Yeşil soğan, Yeşil sarımsak, Pırasa, İlibada labada, Pazı yaprağı, Karalahana yaprağı, Semizotu pirpirim, Kuzu kulağı ekşimik, Tere, Roka, Nane, Su teresi gaz otu, Kazayağı, Yeşil haşhaş otu, Yeşil gelincik otu, Yemlik, Yumuşak ot, Eşek turpu, Turp otu, Bici bici otu, Isırgan gicirgen dalayan ot, Yarpuz yabani nane, Arap saçı rezene, Ebegümeci, Madımak otu, Acı marul, Kuş bitik, Dağ kekiği, Reyhan, Fesleyen, Asma yaprağı, Yeşil pancar yaprağından sarma dolma, İç anadoluda kiraz ve dut yaprağından sarma dolma, Eğede deniz börülcesi, Doğuda çiriş otu gulik yani yabani pırasa,Yeşil kişniş otu, Biberiye rozmeri, Tarhun otu, defne yaprağı, Kereviz yaprağı.Egede şevketi bostan, sarmaşık otu, kara hindiba, acı güneyik, karakavuk,kedirgen,teke sakalı yada dede sakalı.
Köyümün ve Kütahya mutfağında sık görülen, bir kısmı köyüme özgü bazı çorba, yemek, börek ve tatlıların tarifleri.
...HAŞHAŞ EZMESİ, SÜRTMESİ...
Sarı haşhaş,haşgeş,haşaş
Haşhaş sürtme işi bitince ekmek içini ufalayarak haşhaş taşındaki yağlı kısımda ovuşturulup yenir. Bu ekmek ufaklarına da ovmaç denir. Kütahya Afyon Uşak ta çok kullanılır.
Sabah kahvaltılarında ekmeğe sürülüp yenir. Tadıyla alışkanlık yapabilir.
Haşhaşın taştan döküldüğü yer en tatlı yeridir.
Mor haşhaş, revani kurabiye keklerde kullanılıyor.
...HAŞHAŞ KARMASI - HELVASI...
Yapılışı: 2sb su, 4 çorba kaşığı toz şeker, 3 çorba kaşığı sürtülmüş sarı haşhaş birlikte karıştırılır.Ocakta üzerinde sürekli karıştırılarak pişirilir.Kaynadıkça sıçrama yapabiliyor. Karadeniz bölgesinin muhlama,kuymağı gibi banaklanarak yenir.Ekmek üzerine sürülüpte yenebilir.
...HAŞHAŞLI PEKMEZLİ EKMEKLER...
Sürtülmüş haşhaş, pekmez yada sürülen çikolatalarla karıştırılır.
...KAYMAKTAN TEREYAĞ YAPIMI...
Süt kaymağı kavanoza konur.İyice çırpılır. Süt ile yağ ayrışır.Yağ soğuk su ile 2,3 kez yıkanır.Soğuk su, yağın toplanmasını sağlar.Tereyağ sofrada yerini alır.
...SÜT DOLAZI...
Süt Dolazı: Sütün kaymağı alınır. Unla karıştırıldıktan sonra koyulaşana kadar pişirilir.
Ekmek Dolazı: Ekmek suda iyice kaynatılır. Daha sonra üzerine eritilmiş tereyağ dökülür.
Kelpeşir: Kaynayan suya ufalanmış yufka ekmek,tuz ve biber konularak yapılan bir çeşit yemek. Antalya
Yepinti: Güz aylarında koyun sütü içerisine yoğurt ilave edilerek, koyulaşıncaya kadar pişirilir. Piştikten sonra içine tuz atılır.
...OĞMAÇ EV EL ARPA ŞEHRİYESİ...
Çileme Çorbası: Un, suyla hamur haline getirilir. Ovalanarak şehriye haline getirilir. Sonra soğan ve yağla kavrulur. Kırmızı biber ilave edilir. Çorba olarak pişirilir.
...SÜTLÜ TEL ŞEHRİYE ÇORBASI...
...PATATESLİ TEL ŞEHRİYE ÇORBASI...
...KIYMALI, HAVUÇLU, BEZELYELİ, PATATESLİ YEMEK...
...Ne doğrarsan aşına, o çıkar kaşığına... Atasözü
...Pişmiş aşa su katılmaz...Atasözü
...ERİŞTE YAPIMI...
...KEŞLİ CEVİZLİ ERİŞTE MAKARNASI...
Bolu'da yapılır. (Keş yoğurt kurusuna denir.)
Kütahyada sert peynir rendelenir. Köy kaymağı kızartılarak üzerine dökülür.
...YAYIM - LOKUM PİLAVI - ÖLLÜĞÜN KÖRÜ - KIYMALI ERİŞTE...
Ankara da öllüğün körü, bodrum da yayım, lokum pilavı olarak bilinir.
...CEVİZLİ ERİŞTE - YAYIM...
...ÇITIR EKMEKLİ MAKARNA...
Makarnayı, tereyağında kavrulmuş ekmek ufaklarını kızartarak ekleyip deneyebilirsiniz.
...GARNİTÜRLÜ YOĞURTLU MAKARNA...
...ERİŞTELİ YEŞİL MERCİMEK ÇORBASI...
Erişte Çorbası: Hamur ekmek tahtasında açılıp (tandırda az pişirilir.) Erişte, ev makarnası kesilip yeşil mercimekle çorbası yapılır. içine ıspanak ve minik köfteler konularakta yapılabilir.
...YOĞURTLU, YEŞİL MERCİMEKLİ, ERİŞTELİ ÇORBA...
...PİRİNÇLİ PIRASA YEMEĞİ...
...Aş sabahın, iş sabahın... Atasözü
...PİRİNÇLİ ISPANAK YEMEĞİ...
...İLİBADALI,ISPANAKLI BULGURLU YEMEK...
yeşil soğanla, acı biber ile
...Ispanak banak banak,yoğurt ister çanak çanak...
...PİRİNÇLİ, HAVUÇLU, MOR LAHANA YEMEĞİ...
MOR LAHANALI, ISPANAK, PIRASA, YER ELMALI, İÇİ KIRMIZI OLAN TURP, YEŞİL ZEYTİNLİ, KIRMIZI SOĞANLI YEMEK
...BAKLA YEMEĞİ...
...YOĞURTLU BAKLA ÇORBASI...
...Aşın koyusunda, işin kıyısında... Atasözü
...TÜRLÜ YEMEĞİ...
...Fasulye çeşitleri: Şeker, Çalı, Sırık, Ayşe kadın, Boncuk, Horuz, Sıra,
Barbunya, Meksika, Börülce fasulyeleri vardır...
150 çeşit fasulye çeşiti bulunmaktaymış...
Tovga Ekmeği: Hamurdan yüzük çorbası yapılır. İçine kıyma konur. Kıymasız olarak yoğurtla da yapılır.
...DÜĞÜRCÜK - İNCE BULGUR...
BATIRIK: Düğürcünün üzerine bol domates doğranır. Döğülmüş fıstık ve susamdan oluşan iç koyulur. Soğan doğranarak iyice yoğrulur. Maydanoz ve feslihan da ilave edilerek bir kez daha yoğrulur. Çorba haline gelene kadar su ilave edilir. Ekşi marul veya haşlanmış lahanayla yenir.
ÜFELEMEÇ: (ufalamaç,öğlemeç) Yağ kavrulur, sonra su ve tuz katılır, un üfelenir, küçük topaçlar halinde tencereye konur on dakika kadar pişirilir, servise hazırlanır.
DİNGİL: Yağ kavrulur, bulgur katılır, biraz bosçalanır, daha sonra su katılır, bulgur yerine mısır unu da katılır. Serviste üzerine nerdek dökülürse daha güzel olur.
YAVAN: Yağı az, yağsız, katıksız, tatsız. Divan-ü Lugati’t-Türk’te yağvan-tatsız olarak geçer. Eski Türkçede etsiz yemek anlamına geldiğini söylerler..
ŞÜKÜR: Halil İbrahim sofrası bereketi bulundur. Bu sofralar nurdur. Kazaları belaları geri durdur. Artsın eksilmesin, taşsın dökülmesin. Bu sofralar mamurdur.
...Sofrada elini, mecliste dilini kısa tut...Ö
...ÖZBEK PİLAVI...
...Ortaasyadan gelen lezzet. Afyonda yapılıyor...
...Pilava ortaasyada polov deniyor...
...YEŞİL MERCİMEKLİ BULGUR PİLAVI...
Uşakta alaca dene diye bilinir.
...BULGUR PİLAVI...
...Tarhana çorbası tarlaya kadar, bulgur pilavı öğleye kadar...
AŞ, BULGUR PİLAVI: Bugünkü adı bulgur pilavı olan yemek için önce su ısıtılır, sonra içerisine bulgur katılır, yağ kavrularak üzerine dökülür.Çadırda veya evde bulunan malzeme, domates biber patates eklenerekte yapılır.
Yada yağ ve bulgur hafif ateşte kavrulur.1su bardağı bulgur'a 3 su bardağı sıcak su eklenir pişirilir.
Bulgur pilavının en has dostları,kurusoğan ve ayrandır.Yörükler ayranı yaptıktan sonra üzerine mutlaka bir tutam kekik serperler.
...TAVUKLU NOHUTLU TEL ŞEHRİYELİ PİRİNÇ PİLAVI...
yanında el ile dövülmüş kuru sağan ile
...Aç olana acı soğan baklava... Atasözü
...Yediğim soğan olsun, sardığım civan olsun...Atasözü
...ŞEHRİYELİ, BEZELYELİ, HAVUÇLU, ZERDEÇALLI PİRİNÇ PİLAVI...
...ALİPAŞA PİLAVI...
...HAVUÇLU BARBUNYALI PİRİNÇ PİLAVI...
...ÇAM FISTIKLI,KUŞ ÜZÜMLÜ,TEL ŞEHRİYELİ,BAHARATLI İÇ PİLAV...
...PATATES, BİBER, HAVUÇ, KABAK, PATLICAN KIZARTMASI...
...SÜTLÜ BULGUR ÇORBASI...
SÜTLÜ ÇORBA: Isıtılan suya bulgur az sıvıyağ ve tuz konularak kaynatılır.Un ile süt karıştırılarak pişmekte olan yemeğe ilave edilir. Süt ile de biraz kaynar.Servise hazır duruma gelir.
Veya=Bulgur ve yağ hafif ateşte kavrulur.Pembeleşince üzerine süt dökülerek kaynatılır.
...PEKMEZLİ SU MUHALLEBİSİ...
...HELATİYE - HAYTALYA DA DENİR...
...FISTIKLI SU MUHALLEBİSİ...
BULAMAÇ-MUHALLEBİ: Önce süt ile un çırpılır, ateşe konur, ağır ateşte kaynatılır, Şeker (veya tuz isteğe bağlı olarak) konulabilir. Tabaklara konularak soğumaya bırakılan bulamaç soğuduktan sonra servis yapılır.
PELEZ - PELUZE: Un yağsız kavrulur.Süt yada su ile şekerde ilave edilerek pişirilir.Şimdilerde unun yerini pirinç unu aldı.
...SÜTLAÇ...
SÜTLAÇ: Diğer bir adı soğuk çanak olan tatlı, daha çok düğün veya dualarda pişirilir. Önce su ile pirinçler pişirilir.sıcak süt eklenir. İstenirse kaynama aşamasında koyulaştırmak için bir miktar süte nişasta veya pirinç unu ezilerek karıştırılıp ilave edilir, biraz daha kaynatılır, şekeri konur,vanilya eklenir ve tabaklara konulup soğumaya bırakılır.
...AŞURE...
AŞURE: Buğday ayıklanır, yıkanır kaynar değilde, sıcak su ile geceden ağzı kapalı tencerede sabaha kadar bekler kabarır. Sabah az su ile 10dk kaynar. Başka bir tencereye suyu süzdürülür ki kara suyu gitsin. Süzdüğünüz suyu dökmeyin özü dibine çöksün sonra süzün, çorbalarda kullanılır. Buğdayın içine kaynar su koyup buğdaylar iyice patlayıp pişene kadar kaynar. Buğdaylar pişmesine yakın tekrar başka kaba süzdürülür. Tekrar kaynar su eklenir. Bunun nedeni lapa ve bulamaç gibi olmasın. İçinde neler olduğu gözüksün ve soğuyunca katı kıvam almasın. Süzdüğünüz buğdayın sularını başka yerlerde değerlendirin. Geceden nohut kuru fasulye ıslatılır sabah pişirilir. Parmak ucuyla çok az tuz katılır. Kuru üzüm ve kuru incir pişirilir. Üzümler şişene kadar, içine 1çay bardağı şeker ilavesiyle birlikte. 1 havucu boydan 4de kesip doğrayın ve kuru kayısılarla haşlayıp pişince 1çay bardağı şeker ilave edin. Pirinci suda haşlayıp içine 1su bardağı sıcak süt ilave edin.1su bardağı şeker ve vanilya ekleyin. Buğdayları büyük tencereye alın suyuyla birlikte, sonra nohut ve fasulyeyi ekleyin. Üzümün ve incirin sadece tanelerini alın suyu aşureyi karartır. Suyu şerbet olarak içilir. Sütlaç gibi olan pirinci ilave edin. Şekerini isteğinize ayarlayın. İçine portakal kabuğu rendeleyin. Dut kurusu, kuş üzümü, pişmiş mısır, tatlı cins elmayı küp küp doğrayıp içine koyun. Elmaları kayısılarlada pişirebilirsiniz. Şeftali reçeli yaptıysanız ufak ufak doğrayıp koyabilirsiniz. Deveci armutu ekleyebilirsiniz. Cevizi ikram edileceği zaman koyun aşureyi karartır. İkramda fındık, fıstık, badem, nar, hindistan cevizi, çam fıstığı, yeşil fıstık, pişirilmiş şekerli kestane, iğde, hurma,tarçın, karanfil eklebilir. Ev bütçesine, mevsimine göre malzemeler kullanılır. 2.yapıp şekli pişen buğdayın içine pişme sırasına göre malzemeleri koyup şekerini ayarlayıp yapabilirsiniz.
...KÜTAHYA LOKMASI...
DİRİTME: Bilhassa yağmurlu havalarda pişirilir ve komşulara da ikram edilerek yenilir. Tencereye nohut, fasulye, buğday konulur, ısıtmaya başlanır. Bol sulu olan dirikmeye isteğe bağlı olarak (nerdek, nar ekşisi), limon ve biber ilave edilir ve servis yapılır.
...GELİNCİK ŞERBETİ...
...ÜZÜM KORUK ŞERBETİ...
...Sabırla koruk helva, dut yaprağı atlas olur....Atasözü
...SİYAH ÜZÜM SUYU, PEPEÇURA...
...SALAMURA YAPRAK...
...BİBER EKŞİLEMESİ...
YAPILIŞI: Etli yeşil biber veya çarliston biberler 2ye 3e kesilir.Biberlerin üzerine çıkacak kadar su ile hafif haşlanır.Tuz konur.1 parça limon tuzu da eklenir.Ilık su içinde eritilen erik pestili ilave edilir.1,2 dakika daha kaynar. Soğutulur. İçine sarımsak doğranır.3 gün içinde bitirilir.Turşu gibidir.Ama uzun süre durmaz. Kahramanmaraşta benzeri yapılıyor.
...DOMATES SOSLU ACI BİBER TURŞUSU...
...KAHVALTILIK SARIMSAKLI, YEŞİL BİBERLİ, DOMATES SOS...
...YAĞLI TURŞU...
...UFAK KAHRAMANMARAŞ BİBERİNİN TURŞUSU...
Sirkeli tuzlu suda 1,2dakika haşlayıp, suyu soğutup sıvıyağ ve sarımsak ekleyip turşu kavanozlarna konur.
...ŞEKER PANCARLI DAĞ ERİĞİ HOŞAFI...
...KURU ÜZÜM HOŞAFI...
...ÇİR, KURU KAYISI HOŞAFI...
...YEŞİL ERİK KOMPOSTOSU...
...İĞDİŞ TURŞUSU...
Ahlat Armut'unun diğer bir cinsi
...SARI ERİK MARMELATI...
...SARI ERİK KOMPOSTOSU...
...CÜCEM ERİĞİ MARMELATI...
...KUŞBURNU MARMELATI...
...ÇAKAL ERİĞİ İLE KUŞBURNU MARMELATI...
...KIRMIZI ERİK HOŞAFI...
HOŞAF: Elma kurusu (kak), Üzüm kurusu, Erik kurusu, isteğe bağlı olarak armut ve kayısı kurusundan da yapılan hoşaf su ile kaynatılarak şeker ilave edilir ve soğutularak servis yapılır.
...AYVA REÇELİ...
...VİŞNE REÇELİ VE BARDAKTA VİŞNE ŞERBETİ...
...VİŞNE HOŞAFI...
...İNCİR REÇELİ...
...ÇİLEK REÇELİ...
...PORTAKAL KABUĞU REÇELİ...
Portakal kabuklarını ince kıyıp kavanoza koyup üzerine şeker ekleyip buzdolabında en çok 1sene bekler. En az 1hafta bekletilmesi ve bu portakal kabuklarıyla reçel yapılması tavsiye olunur.
Portakal kabukları ince kıyılır. 3 kere suda haşlanıp suyu dökülür. 4. kez şekeri ve portakal suyu eklenir. Kaynatılır.Reçeller genelde bire bir ölçüyle yapılıyor.1kg portakal'a 1kg şeker ölçüsüyle ağız tadınıza göre ayarlayınız. İçine limon kabuğu da koyabilirsiniz.Limon suyu ekleyip 1,2dk daha kaynatıp kapatıp soğutup kavanozlara koyunuz.
...KIZILCIK KOMPOSTOSU...
...ŞEFTALİ, KAYISI REÇELİ KARIŞIK...
Akdeniz bölgesinde, bazı reçeller kireç kaymağında bekletilerek yapılıyor. Sert kalsın diye
...ELMA KURUSU, KAK...
...ELMA SİRKESİ...
Doğal ilaçsız Elmalar olursa kabuklarını soymadan yapın.
Sirke ne güzel katıktır. (p.s.a)
...Bedava sirke baldan tatlıdır...Atasözü
...KÖY DAĞ ERİĞİ KURUSU...
...ERİK PESTİLİ - SIRMASI...
...CÜCEM ERİĞİ PESTİLİ...
...KIRMIZI ERİK PESTİLİ...
YAPILIŞI: Pestil bütün tatlı meyvelerle yapılabilir.Erik pestili yapmak için erikler yıkandıktan sonra bir kazanda kaynatılır.İyice pişen erikler ilistire alınır ve ilistirden ezilerek geçirilir.Bir sininin üzerine elde edilen erik marmelatı dökülür.Siniye iyice yayılır.Birkaç gün sinide duran erik marmelatı kurur.Siniden alınır.Parça parça kesilerek yenir. İsteğe göre şekerde konulabilir.
...ARABAŞI...
ARABAŞI - MEYANELİ TAVUK: Önce un,meyane kavrulur.Sonra su ile karıştırılarak muhallebi kıvamında pişirilir.Bu muhallebinin otasına konup yenen tavuk yemeği için başka bir kapta pişirilmiş tavuğun beyaz eti didilir.üzerine kızdırılmış yağ ve biber dökülerek yenir.(haşlanmış fasulyede konulabilir.)
...DUTMAÇ - ŞEPİT TATLISI...
DUTMAÇ: Düğün ve dualarda yapılan dutmaç; az pişmiş yufka ekmeği ince ince kıyılır, ısıtılan yağ harmanlaştırılarak kıyılmış ekmeğin üzerine dökülür, sonra şeker ve sudan hazırlanan şurup harmanlaşmış kıyılmış ekmeğe dökülür ve karıştırılır, Üzerine fıstık, ceviz, susam kavrulup ezilir, isteğe göre baharat karıştırılır ve dutmacın üzerine dökülür servis yapılır.
...SÜTLÜ KABAK - KABAK SÜTLÜSÜ - KABAK SÜTLACI - KABAK MUHALLEBİSİ...
SÜTLÜ KABAK: Kabak ateşte suyla biraz pişirilir, pişen kabak ezilir, üzerine süt ilave edilir, bir miktar daha ısıtılır, şeker ilave edilir, tabaklara konmadan önce tuz ilave edilir. Kaynamadan önce tuz konulursa süt kesilir ve istenilen elde edilemez. Soğutularak yenilen Sütlü kabak düğün ve duaların vazgeçilmez tatlısıdır.
...KÖZDE MISIR...
Talkan: Eski Türklerde önemli bir erzak olan “talkan” darı (mısır) ununun kavrulmuş halidir.
...KÖLLE, DARI- MISIR'IN KAYNATILMASI...
...Açlıkta darı ekmeği helvadan tatlıdır (âlâ gelir)...Atasözü
...Darı unundan baklava, incir ağacından oklava olmaz...Atasözü
KÖLLE: Kazanlarda mısır kaynatılması.
Malzemeler
500gram iri darı (iri mısır tanesi)
1tatlı kaşığı tuz
ceviz içi
susam
Yapılışı: Akşamdan ıslattığınız darı tanelerini sabah içinde su kaynayan kazana koyup sobanın veya kuzinenin üzerinde ara sıra üstüne su ekleyerek akşama kadar kaynatın.Darılar yarılmaya başlayınca suyuyla birlikte yemek kabına alınan kölle ceviz içi ve susam katılarak sıcak sunulur.Not istenirse darı ile birlikte nohutta haşlanıp kölleye katılabilir.
Darı irmiği içeceği: Boza
...SALÇA...
SALÇA YAPIMI: Domatesler yıkanır. Doğranır.Tuzlanır ki biraz pörsüsün yumuşasın. İlistirden veya süzgeçten geçirilerek püre haline getirilir.(Kabuklarından ve çekirdeklerinden ayrılır.)Kaynatılır pişirilir.Sonra tepsiye konup,üzerine temiz beyaz tülbent örtüp birazda güneşte kurutulur.Kavanozlara doldurulur.Üzerinin küflenmemesi için bir parmak sıvıyağ konur.Ve tuz ekilir.
...TAVUKLU, NOHUTLU, PATATESLİ, HAVUÇLU YEMEK...
KURU BİBERLİ
...EZOGELİN ÇORBASI...
...KÜTAHYA TARHANASI...Mayalıdır
TARHANA MALZEMESİ: Kuru soğan, kırmızı tarhanalık kapya biber, yeşil biber, domates, haşlanmış hohut, haşlanmış kuru fasulye, haşlanmış kırmızı mercimek,yoğurt, süt kaymağı istenirse, tuz, un, maydonoz, nane, pulbiber, karabiber, salça, ekmeklik hamur mayası için, limon (akdenizde tahana otu varmış onu koyarlarmış)
çörek otu, 2 diş sarımsak, acı yeşil biber, (akdenizde ince bulgur koyanlar varmış.)
YAPILIŞI: Domates,soğan kırmızı ve yeşil biber, acı yeşil biber, sarımsak, tuz, baharat, maydonoz, nane 2 kaşık salça ile kaynatılır. Nohut, fasulye yağ hariç yemek yapar gİbi her şey katılarak pişirilir. Kırmızı mercimeğide ayrı yerde yağsız çorba yapar gibi içine 1 havuç, 1 patates ve limonlu olarak pişirin.Yemek sularını ezmeyi kolaytıracak kadar bırakın. ılık haldeyken una eklenir. Haşlanmış 1su bardağı pirinç,yoğurt, ekmek hamurunu, una da tuz ve baharat kuru nane ekleyerek yoğurun. 3 gün bekletin. Daha fazla tahta teknede bekletilirse yaş tahta kokusu siniyor. Plastik leğenlerde uzun süre bekletmek ne kadar sağlıklı bilemiyorum.Çarşaf yada temiz büyük naylon üzerine ufak ufak bırakın esen havadar yerde kurudukça ufalayın .Önce kalbur sonra ilistirden geçirebilirsiniz. Tarhanayı yapmaya başlarken güneşe sermeyin cıvır. Gölgede kurutun hem ağarır hem vitamini gider der büyükler. Keseye koymadan öncede çörek otu serpip buzdolabında 1sene muhafaza ederek kullanırsınız. Afiyet olsun. İçine et yada tavuk suyu koyup daha lezzetli oluyor diyenler olsada, ben çorbayı pişirirken koymanızı tavsiye ederim. Ağır olmasın diye
Ezogelin çorbası gibi olmasını isterseniz 1çorba kaşığı pirinç ve bulgur ile sevdiğiniz baharatlarla pişirin.
...DAR HANE ÇORBASI - TARHANA ÇORBASI...
...Çorba gibi yoktur. Bir taamı latif. Hem latif, hem hazmı hafif...
...Buğu tütsün sahanda, Çorba gibi nimet olurmu bu cihanda...
TARHANA ÇORBASI: Tavaya yağ konur.içine domates, yeşil biber doğranıp kavrulur.Üzerİne soğuk su ilave edilir. 3su bardağına 1,5 çorba kaşığı toz tarhana ilave edilir. Kaynayana kadar karıştırılır. Topak olmaz.Sıcak suya salarsanız mercimek gibi topaklar oluşur böylede sevenler var. önceden pişmiş nohut,kuru fasulye,yeşil mercimek,kıyma,haşlanmış patates,kavurma, et yada tavuk suyu,sucuk gibi 2,3 kaşık koyayak tatlandırabilirsiniz.
TARHANA ÇEŞİTLERİ: Göce tarhanası, top tarhana, Trakya tarhanası, ak tarhana, Gediz tarhanası, Uşak tarhanası, Kiren kızılcık tarhanası, Beyşehir tarhanası, Ege tarhanası, Kıymalı tarhana, Süt yada yoğurt tarhanası
...KIZILCIK TARHANASI...
...KIZILCIK ÇORBASI... Sarımsak ile pişirilirse grip için iyidir.
...Aş pişti, kaşık üstüne dikildi...Atasözü
...GÖĞEM,GÖVEM,GÖYEM TARHANASI...
Mayalıdır
...Çay iç, damı dolaş. Tarhana iç dağı dolaş...
BUĞDAY'A-DEN'E-KEŞKEK-GÖCE-YARMA-DÖĞME-(ERZURUMDA GENDİME)-HEDİK- DENİR.
...BUĞDAY'IN KAYNATILMASI...
...Kaynayan kazan kapak tutmaz...Atasözü
...Herkesin tenceresi ayrı kaynar...Atasözü
...GÖCE TARHANASI...
...BULGUR...
YAPILIŞI: Buğday elekle güzelce elenir.Buğday kazanlarda haşlanır.Daha sonra temiz bir yere serilerek kurutulur.İyice kuruduktan sonra değirmende kepeği alınarak bulgur haline getirilir.Tekrar ayıklanır, elenir, kurutulur ve değirmende yemeklik, köftelik bulgur olmak üzere çektirilerek kullanıma hazır hale getirilir.
...BULGUR ÇORBASI...
...Aş tuz ile, tuz oran ile... Atasözü
Varışına gelişim, tarhana aşına bulgur aşım...Atasözü
BULGUR ÇORBASI: Suda haşlanan bulgurun soğuması beklenir. Soğuduğunda suyu süzülmez, içine torba yoğurdu ezilerek karıştırılır. Nane ve tuz konur. Taze kelle soğanla yenir. Daha çok sıcak yaz günleri yapılan bir çorbadır.
...BAMYA YEMEĞİ...
...SİNİ MANTISI...
Aşı pişen yağ olur, gelinin yüzü ağ olur... Atasözü
MANTI ÇORBASI : Suda haşlanan mantının soğuması beklenir. Soğuduğunda suyu süzülmez içine sarımsaklı yoğurt, nane ve tuz konup karıştırılır. Sıcak yaz günleri soğuk olarak, kış mevsimi ise sıcak olarak yenir. Sıcak yenecekse üstüne kızartılmış tereyağı dökülür.
...KÖFTELİ PİRİNÇLİ YOĞURTLU ÇORBA...
...Pişmiş aşa su katılmaz... Atasözü
...PİRİNÇLİ YOĞURTLU ÇORBA...
...Aş kaşık ile iş keşik ile... Atasözü
Keşik: yardımlaşarak ekmek yapan kadınlara denir.
...YOĞURTLU ARPA ŞEHRİYE ÇORBASI...
Her kaşığın kısmeti bir olmaz. Kısmetinde ne varsa, kaşığında o çıkar..
Un çorbası: Önce bir su bardağı un, iki yumurta ve su ile kulak memesi kıvamında hamur hazırlanır. Hamurdan koparılan parçalar iki avuç arasında mercimek taneleri büyüklüğünde ovalanıp ufalanır. Tencerede kaynayan suya hamur parçacıkları azar azar konarak karıştırılır, pişmesine yakın bir kasede çırpılan yoğurt yavaş yavaş ilave edilerek bir taşım kaynatılır. Üzerine tereyağı dökülür, sıcak olarak servis edilir.
...KIRMIZI MERCİMEK ÇORBASI...
...KÜTAHYA TEKKE ÇORBASI... Kıymalı unlu çorba
...Lezzetsiz çorbaya tuz kâr etmez...Atasözü
...Tuzsuz aş, ağrısız baş olmaz...Atasözü
...BALKABAKLI, HAVUÇLU, PATATESLİ, ZENCEFİLLİ ÇORBA...
Bir küçük dilim balkabağı,bir havuç,bir orta boy patates,bir tatlı kaşığı taze zencefil ile
...BUĞDAYLI NOHUTLU K.FASULYELİ SOĞUK ÇORBA...
Üç baliyat pişince ılıkken çırpılmış yoğurt ile karıştırılır. Nane pul biber tuz ekleyin
İsterseniz yağı kızdırıp içine nane ve pul biber ekleyebilirsiniz.Tercih sizin
...TOYGA ÇORBASI - YOĞURTLU BUĞDAY ÇORBASI...
Toyga,Tovga,Toga,Toygar çorbası: Su, buğday, yoğurt, yumurta ve nane tencerede karıştırılıp pişirilir, üstüne tereyağı dökülür.
Toyga çorbası: Toyga aşı olarak da bilinen toyga/toga/tovga/tuğa çorbasının ana malzemeleri yoğurt, buğday ve nohuttur. r. Kaygusuz Abdal şiirlerinden birinde de bahsedilen yemek Evliya Çelebi’ye göre Orta ve Doğu Anadolu’da yapılmaktadır.
...SÜTLÜ BUĞDAY ÇORBASI...
...CİĞER KAVURMA...
...ŞİŞDE CİĞER...
...PİDELİ YAPRAK CİĞER...
...CİĞER SOTE...
Ciğer, soğan, yeşil biber, domates ile kavurup tuz karabiber pul biber eklenir.
Kafa,kelle paça: Koyun ya da keçi kafası ve ayakları, ateşte kızdırılan maşalarla ütülür, yıkanır, içine sarımsak atılarak çömlekte pişirilir. Bunun bütün özelliği derisinin yüzülmeyip ütülmesidir.
...PAÇA ÇORBASI...
...
Kütahya Erkeç Güveci...
...Et ne kadar arık olursa olsun üstüne ekmek yaraşır...Atasözü
...Teke eti ilaç olur, keçi eti yel olur...Atasözü
Kemikle deri, yemekle diri... Etle deri, yemekle diri...Atasözü
OTURTMA: Oğlak eti iri parçalar halinde toprak güveçe konur. Tuz, karabiber, birkaç diş sarımsak ve biraz su konup kapağı kapatılır. Çok yavaş ateşte ya da küllü kömür üzerinde iki saat kadar ağır ağır pişirilir.
ÇÖKEL: Bir et yemeğidir.Kemikli et az suyla çömlekte odun ateşiyle ağır ağır pişirilir.
...ATEŞTE TÜTSÜLENEREK KURUTULMUŞ ET...
Uzun süre saklanması için, etin suyu ateşte uçurularak kurutulmuş hali
Kurutulmuş ete kadid'de denir.
...TAŞ ÜZERİNDE KUŞBAŞI ET...
...GORÇAN...
...İştah dişin dibindedir...Atasözü
Gorçan - Bonfile: Koyun ya da keçi kesildiğinde etin sinirsiz yerlerinden parçalar alınır. Bu parçalar 15-20 cm uzunluğunda parmak kalınlığında dilimlenir. Telin arasına konan gorçanlar tuzlanır, odun kömürü ateşinde pişmek üzere maltızın üzerine konur.
Erkeç, keçi, çepiş, hakına, kazan gibi isimler alan tiftik keçi hayvanının eti çok lezzetlidir. Eğer yenilen et bir de genç hayvan etiyse koyun etinden ayırmak zordur. Keçilerin orman bölgesindeki meralarda otlamaları, temiz hava almaları ve güzel su içmeleri etlerinin leziz olmalarını sağlar. Yenilen etin hazmı kolaydır, rahatsız etmez, ishal yapmaz. Keçi koyun gibi bulduğu her otu yemez, her suyu içmez. Etinin ve sütünün kaliteli oluşu yediğinden içtiğinden kaynaklanıyor olmalı.
...SIRIM...
Sırım, pirzola: Küçük baş hayvan etinden yapılır. Parmak uzunluğunda 1 cm kalınlığında 3-4 parça halinde düzensiz-bağlantılı olarak kesilen ince uzun et parçaları kömür ateşi üzerine atılarak pişirilir. Etler, öğürsek denilen sopayla ters çevrilir, pişenler yine bu sopayla ateş üzerinden alınır.
...KÜL BASTI ET...
...SACDA SEBZELİ TAVUK...
...TAVUK MANGAL...
...TENEKE İÇİNDE TAVUK...
...SOBA ATEŞİNDE SUCUK...
...MANGALDA KÖFTE...
...MAYALI KÜTAHYA KÖFTESİ...
...ISLAMA KÖFTE...
Adapazarında yapılır.
...KÖFTELİ PİDELİ KEBAP...
...ÇÖKERTME KEBABI...
...PİDELİ ETLİ KEBAP, İSKENDER...
...FIRINDA İZMİR KÖFTE...
...PİRİNÇLİ KÖFTE KADINBUDU KÖFTE...
...SEBZELİ KÖFTE...
...ŞİŞ KÖFTE...
...Azı karar, çoğu zarar... Atasözü
...TAVUKLU KEBAP İSKENDER...
...TAVUK ŞİŞ...
...KREMALI KÖRİLİ TAVUK...
...KAPAMA PİLAV...
Kapama pilav: Daha çok kış mevsiminde yapılan bir yemektir. Gerekli malzeme; iri çekilmiş kıyma ya da kuşbaşı et, yağ, soğan, pirinç, tuz, su. İki tane büyükbaş soğan irice çentiklenerek yayvan bir tencereye konur. Yağla kavrulan soğanlar iyice sararmaya başlamadan, normal yemeğe konan kıymanın iki katı kıyma konarak kavrulur. Ya da kıyma yerine ayrı bir kapta kavrulan kuşbaşı et konur. Ilık tuzlu suda bekletilen pirinç harcın üzerine yayılır. Birebir ölçüde sıcak su tencerenin kenarından çorba kaşığı ile perdelenerek konur. Tuz ilave edilir ve ağzı kapatılır. Yaklaşık 10-15 dakika kısık ateşte pişirilir. 10-15 dakika dinlendikten sonra tencerenin kapağı alınır, yerine kadayıf tepsisi konur, tencere ters çevrilir ve alınır. Tabaklara servis yapılmadan orta yerden yenmesi tavsiye olunur. Turşu ve hoşafla yenmesi güzeldir.
...BÖRÜLCELİ BULGUR PİLAVI...
Börülceli bulgur pilavı: Bir su bardağı börülce yıkanıp haşlanır. Bir başka tencerede soğan, kıyma ve salça yağla kavrulur. Haşlanan börülce süzülmeden suyuyla birlikte karışımın bulunduğu tencereye konur. İçine iki bardak yıkanmış bulgur ilave edilir, tuzu atılır, kapağı kapatılır. Kısık ateşte pişirilir. Suyunu çekmeden biraz diri olarak ateşten alınır ve suluca yenir.
...KURU BÖRÜLCELİ, SEMİZOTU YEMEĞİ...
Börülceli semizotu: Yazın haşlanıp kurutulan semizotu, kışın ılık suda bekletilerek tenceredeki yağ, soğan, salça, kıyma karışımına ilave edilir. Başka bir kapta yıkanıp haşlanan börülceler suyuyla beraber, tencereye konur. Bir avuç pirinç ilave edilerek pişirilir.
...YEŞİL BÖRÜLCE YEMEĞİ...
...KÜLTÜR MANTARI YEMEĞİ...
...KAŞAR PEYNİRLİ KÜLTÜR MANTARI KIZARTMASI...
...PALAMUT TAVA...
...HAMSİ TAVA...
...SAZAN BALIĞI KÖFTESİ...
...MELKİ KEME MANTARI...
...DOMATESLİ PİRİNÇ PİLAV YEMEĞİ...
Tatsız aşa tuz neylesin, akılsız başa söz neylesin... Atasözü
Domatesli pirinç pilavı: Soğan, yağ ve kıyma kavrulur. Kabuğu soyulup doğranan olgun bir domates ilave edilir. Yıkanmış pirinç, sıcak su ve tuz konup kısık ateşte pişirilir. Pirinçler piştiğinde sulu vaziyette iken ocaktan alınır, hemen servis yapılır. Kış mevsiminde taze olgun domates yerine, yazdan kurutulan domates kurusu konur. Domates kurusu tencereye konmadan önce yarım saat ılık suda bekletilir.
...ÇIKLI PİLAV...
Çıklı pilav (Karışık pilav): Yağ, soğan, kıyma karışımına bir ölçü pirinç, bir ölçü bulgur katılarak pişirilir.
...DENELİ PATATES YEMEĞİ...
Deneli patates (Patates yemeği): Hemen hemen her yemeğin demirbaş malzemeleri olan yağ, soğan, kıyma ve salça karışımı hazır olduğunda doğranan patatesler tencereye konur. Patateslerin pişmesine yakın içine iki kaşık pirinç atılır. Dinlendiğinde servis yapılır. Biraz suluca olması gerekir.
...BULGURLU MERCİMEK KÖFTESİ...
...PATATES KÖFTESİ...
...ETSİZ BİBER DOLMASI...
Etsiz biber dolma: Yazın tazesiyle, kışın kurusuyla yapılır. Soğan, pirinç, nane, yağ, kekik kavruklanır. Hazırlanan içle biberler doldurulup pişirilir. Sarımsaklı yoğurtla yenir.
...KURU DOLMA BİBERİ...
...ASMA YAPRAĞI SARMASI...
Yaprak sarma: Bayramların ve düğünlerin demirbaş yemeğidir. Zeytinyağlısı ve etlisi (kıymalısı) yapılır. Yazın tazesiyle kışın salamura edilmişiyle, kalın yada ince sarılır. Diğer illerde içine pişmiş buğday, kırmızı mercimek , taze içbakla, nohut kullanılarak yapılır.
...LAHANA DOLMASI...
Kelem dolması
Bulgurlu yada pirinçli yapılır.
...LABADA İLİBADA DOLMASI...
...KESME HAMUR TATLISI...
...PATLICAN YEMEĞİ...
Patlıcan yemeği: Bir yaz yemeğidir. Taze patlıcandan yapılır. Dört porsiyon için üç tane patlıcan küp şeklinde doğranarak tuzlu suya bırakılır. İki tane iri olgun domates kabuğu soyularak küp şeklinde doğranır. Soğan ve kıyma yağla tencerede kavrulurken üç dört tane sivribiber üçer parçaya bölünerek içine atılır. Domatesler konur kavruklanır. Sonra tuzlu suda acısı alınan patlıcanlar konarak karıştırılır, tencerenin kapağı kapatılır, biraz sararması beklenir, az sıcak su ilave edilir, kısık ateşte 15 dakika pişirilir. Pişen yemek az dinlendiğinde servise hazırdır.
...ACILI TURŞU...
...KURU FASULYE YEMEĞİ...
Fasulye kurusu yemeği: Bir kış yemeğidir. Akşamdan ıslatılan fasulye kuruları sabah haşlandıktan sonra tencerede kavrulan yağ, soğan, kıyma ve salçanın üzerine konur, pişmesine yakın içine bir avuç pirinç atılır.
...NOHUT YEMEĞİ...
...TAZE BARBUNYA YEMEĞİ...
...NOHUTLU PİRİNÇ PİLAVI VE SÜTLAÇ...
...ASMA YAPRAKLI YILDIZ ŞEHRİYELİ BAHARATLI PİRİNÇ PİLAVI...
Denizlide çaputaşı, pilavı olarak bilinir.Ve etli yapılır.
...ÜÇÜRDÜM PİLAVI...
Birer ölçü bulgur, pirinç, yeşil mercimek ile pilav
Patlıcan kurusu yemeği: Fasulye kurusunda olduğu gibi pişirilir. Bunun üzerine sarımsaklı yoğurt dökülür. Yaz mevsiminde ise fasulye ve patlıcan yemeklerinin içine pirinç atılmaz.
...PİRİNÇLİ KABAK YEMEĞİ...
Sütlü kabak - sütlü pirinçli kabak yemeği: Küçük uzun kara kabaklar küp şeklinde doğranır, bir su bardağı suyla tencerede kaynatılır. Kaynadığında içine iki su bardağı süt konarak yine kaynaması beklenir. Kaynadığında iki kaşık pirinç atılır. Piştiğinde suyunu çekmeden servis yapılır. Üzerine kara biber atılır.Midesi rahatsız olanlara,hazım kolaylığı sağlar.Siz kabaksız yapın.
BAHARATLI PİRİNÇLİ KARNIYARIK
Dolma içi malzemesi
...KIYMALI KARNIYARIK...
...İSLİM KEBABI...
Soğanlama: Tenceredeki yağa biraz salça iki parça da domates kurusu konur ve kavrulur. Sonra çentiklenen kavurma eklenir, ardından irice doğranan soğanlar ilave edilerek karıştırılır, suyu konur, tencerenin kapağı kapatılarak pişmesine yakın tuzu atılır.
...MALAY - MALAK - PIHTI - GEBOL TATLISI, PEKMEZLİ CEVİZLİ TEREYAĞLI...
Şerbetli Cevizli Tereyağlı
Zonguldakta tatlı malay, Yozgatta gebol, Çankırıda bıhtı yada pıhtı, Osmaniyede un bulamacı, Kastamonuda köle hamuru olarak bilinir.
...MALAK ÇORBASI...
Malak: Tepsi içinde iki bardak undan hamur yoğrulur. Sol elin işaret ve başparmağı arasından kestane büyüklüğünde çıkartılan hamur parçaları sağ eldeki kaşıkla alınarak kaynayan tenceredeki suya atılır.Pişen hamurlar su yüzüne çıkar.Süzgeçle alınarak tepsiye konur. Üzerine keş ve kızartılmış tereyağı dökülür.Düzce de tembel karı makarnası olarak bilinir.
...CİMCİK...
Cimcik: Açılan hamur kesilir elle fiyonk yapılır, malaktaki işlem sırası takip edilir.
...Arpa unundan kadayıf olmaz...Atasözü
...Çavdar unundan baklava olmaz...Atasözü
Yazmak öncelikle pişirmeden önce eti (ya da balığı) bıçakla çizmek. Eti ezip incelterek genişletme de “yazmak” kelimesinin mutfak anlamlarından biri. Bir başkası “hamur açmak”. Muntazam aralıklarla yarık açmaya da yazmak deniyor. Eti gözleme yapmak için bıçakla yufka dilimler haline getirmek, hamuru saçın üzerine yaymak, sofra kurup hazırlamak da yazmak kelimesinin Osmanlı mutfağı anlamları içinde yer alıyor. Alıntıdır.
U'ĞRA,UĞRA=Yufka açılırken hamurun tablaya,tahtaya yapışmaması için ve hamurun kolay güzel açılması için serpilen una denir.
Taş fırında köy ekmeği yapılırken, bir daha ki ekmek yapımı için bir avuç büyüklüğünde hamur ayrılır, mayalık.Bu hamur, uğra denen unun içinde gömülü vaziyette serin yerde muhafaza edilir.Tekrar ekmek yapılacağı zaman maya bir kapta ıslatılır, yumuşar ve una karıştırılır.Mayalık hamur beklediği içinde kendi tadını ekşiliğini verir.Ekmek içine, pişmiş rendelenmiş patates konur ki bir hafta yumuşak kalsın kurumasın diye.
TEPSERMEK=Yufka açıldıktan sonra, üç beş dakika bekletilmesi hafif kurumasına denir ki erişte kıyılırken yufkalar üst üste konup kesildiği için yapışmaması içindir.
Şibit,Şepit,Yuka,Yufka: Eski Türkçede “ince” anlamına gelen yufka ince açılmış mayasız, hamurun saçta pişirilmesiyle yapılan ekmek anlamında da kullanılırdı.
...SARI BEYAZ KÖY YUMURTALARI...
...KEK-BÖREK-TATLI-ÇORBALARDA-KURABİYELERDE...
...YOĞURTLU YUMURTA...
...KÖZ PATLICANLI KIYMALI BEĞENDİ...
...YOĞURTLU GARNİTÜRLÜ SALATA...
...YOĞURTLU PATATES...
...KUMPİR...
...KURU BİBER KAVURMASI...
Denizlide biber tatarı olarak bilinir.
...YOĞURTLU SEMİZOTU...
...KARNABAHAR KIZARTMASI...
...YOĞURTLU HAVUÇ - HAYDARİYE...
...ETSİZ LAHANA KAVURMASI, KAPUSKA...
...KIRMIZI KAPYA BİBER KIZARTMASI...
Tarhanalık biber
Kendi suyunu salıp çekene kadar, yağda ara ara karıştırarak kızartın.
...YOĞURTLU YEŞİL BİBER KIZARTMASI...
...DOMATES SOSLU YEŞİL BİBER KIZARTMASI...
...YOĞURTLU KEREVİZ SALATASI...
İsterseniz yoğurtlu mayonezli olarak turp ilede yapabilirsiniz.
...YEŞİL SALATA...
...KUSKUSLU SALATA...
PATATESLİ, KIRMIZI SOĞANLI SALATA
...YEŞİL MERCİMEKLİ SALATA...
KURU BÖRÜLCELİ SALATA
...ARPA ŞEHRİYELİ SALATA...
1su bardağı Arpa şehriyeyi sağsız kavurup sonra sıyıyağ ekleyip karıştırıp 3su bardağı su ekleyip tuz ilavesiyle suyunu çekene kadar pişer. Tabağa haşlanmış patates, yeşil soğan, marul, yeşil,kırmızı biber ,haşlanmış bezelye, salatalık tursusu, domates, pişmiş mısır ve ılıyanarpa şehriyeyi de koyup yağ tuz limon ekleyin servise hazırdır.
...BUĞDAYLI KURU FASULYE VE NOHUTLU SALATA...
...PIRASALI, DOMATESLİ, ISPANAKLI YUMURTA...
...SOĞANLI, BİBERLİ, DOMATESLİ, SUCUKLU YUMURTA...
...KÖZ PATLICAN SALATASI...
...DÖVMEÇ-YEŞİL SOĞANLI YUMURTA SALATASI...
...TAHSİLDAR YUMURTASI...
Tahsildar yumurtası: Kaynar suya kırılan yumurta on-onbeş saniye sonra kevgirle alınır, sahana konur, üzerine kızartılmış tereyağı dökülür. Tuz ve karabiber serpilir. Bunun çılbırdan farkı sarımsaklı yoğurdu yoktur
Kavurmalı yumurta: Kıymalı yumurtadan farklıdır. Çentiklenip ocaktaki sahana konan kavurmaya yağ konmaz, biraz sıcak su ilave edilerek eriyip yumuşaması beklenir. Kavurma eridiğinde yumurtalar kırılır, tuzu karabiberi atılır, kapağı kapatılarak pişirilir.
...KAVURMALI YUMURTA...
...SADE KURU SOĞANLI YUMURTA...
Soğanlı yumurta: Bol miktarda doğranan soğan yağla kavrulduğunda içine yumurta kırılır.
...TURP KAVURMA...
Turp kavurma: Tavada yağla kavrulan soğan, kıyma ve salçanın üzerine kıyılan yada rendelenen siyah turp konur ve kavrulur. Sıcak yenir.
Turp böreği: Açılan hamurun içine, rendelenip yağ ve kıyma ile kavruklaşan siyah turp konur ve pişirilir.
...TURP SALATASI...
Turp salatası: Turpların kabukları soyulur.Rendelenir.Yağ,tuz,limon suyu eklenir.Karıştırılır.Servise hazırdır.
...HÖŞMERİM...
Hoş mu erim
Höşmerim: Süt tencerede peynir mayasıyla mayalanır. Mayalandığında tencereden iki elle alınarak suyu biraz sıkılır ve kısık ateşteki yağ tavasına konur. Tavada yağ olmaz. Mayalı peynir tavada süte dönüşürken içine biraz un konur karıştırılır, tavaya yayılır, iki tarafı da kızartılır. Kızartırken yağ kullanılmaz. Üzerine suda eritilmiş toz şeker dökülür. Bal ya da reçel dökülerek de yenir. Ilık ya da soğuk servis yapılır.
...HAŞHAŞLI GÖZLEME - KATMER'DE DENİYOR...
Mayalı değildir.
...AKITMA-CIZLAMA-KAYGANA-KREP...
Mayalıdır.
...HAMUR KIZARTMASI - BİŞİ - PİŞİ...
Maya ve süt ile yoğrulur.Yağda kızartılır.
...Çİ BÖREK ÇİĞ BÖREK...
Eskişehirde meşhurdur. Kıymalı olur. yağda kızarır.
...SERALE, DELİOĞLAN SARIĞI...
Elazığda Dolanger tatlısı olarak bilinir.
Serale (Delioğlan sarığı): Baklavada olduğu gibi önce hamur hazırlanır, üzeri örtülerek bir saat dinlendirilir. Dinlenen hamur pazılanır, yaygı üzerine konur, biraz daha beklenir. Açılan yufkalara ceviz serpilir. Sonra yufkalar tek tek yuvarlanarak rulo haline getirilir. Tepsinin ortasından başlayarak dışa doğru dairesel biçimde yerleştirilir. Üzerine yağ dökülerek ateşte kızartılır. Sonra hazırlanan şerbet üzerine dökülür.
...GELİNCİK OTLU BÖREK...
...Unun çoksa çörek et, yağın çoksa börek et...Atasözü
TEPSİ PİDESİ, PİZZASI
ISPANAKLI MANTARLI KAŞARLI
...BULGURLU, YEŞİL MERCİMEKLİ BÖREK...
3 Kuru yufka ıslatılarak yada 3 hazır yufka ile yapılabilir.
...UN HELVASI...
...Ana ile kız, helva ile koz (koz - ceviz)...Atasözü
UN HELVASI: Yağ tavasında yağ ve un tahta kaşıkla karıştırılarak koyu pembe bir renk alıncaya kadar kavrulur. Sonra pekmez ilave edilerek biraz daha kavrulur, koyulaştığında ocaktan alınır. Kaşık yardımı ile lokmalar halinde tabağa konarak servise hazırlanır. Pekmez olmadığında şeker kullanılır.
...LOR PEYNİRİ...
Lor: Peynir suyu kazanda ısıtılır. Isıtırken bir yandan da karıştırılır. Bu işlem sırasında pıhtı oluşmaya başlar. Ateşten alınır, bir süre beklenir. Yüzeyde oluşan peynirimsi madde bez torbanın içine konularak asılır. Suyu süzülerek özleştiğinde artık lor elde edilmiştir. Lor kahvaltıda üzerine gül reçeli ya da pekmez konularak yenir.
...KESMİK EKŞİMİK...
Süt tuz, limon, yoğurt ile kestirilir.Süt kaynatılmadan bekletilirse,sonradan kaynatılırsa bozulma olasılığı olduğu için kendiliğinden kesilir.Buna ekşimik veya kesmik'de denir.
Yörük yörelerinin öne çıkan yemek çeşitleri Yufka, Uğmaç Çorbası, Bulgur pilavı, Tarhana Çorbası, Keşkek, Mantı, Haşhaşlı Yufka Böreği, Sodalı hamursuz, bazlama, Gözleme, Meyaneli Tavuk Göğsü, Cevizli Sucuk, Köfter, Bulama, İncir Tatlısı, Karga Beyni, Linga adları verilen yemeklerdir. Bununla birlikte sebze ve meyveler fazlasıyla tüketilmektedir.
...TİRİT - PAPARA...
Tirit-papara: Yufka, hamurdan açılan yufkaların küçük küçük dolanıp ikiye katlanarak tepsiye dizilmesi, bunu üzerine bir başka kapta hazırlanan yahni suyunun dökülmesi ile yapılır. Daha sonra tabaklara konan yahni etiyle bitlikte yenilir.
...HAVUÇLU PATATES YEMEĞİ İLE BAYAT EKMEK TİRİTİ...
...YUFKALI ETLİ TİRİT...
...TAVUKLU YUFKALI TİRİT...
...SEBZELİ, BULGUR PİLAVLI, BÜTÜN TAVUK...
Ütülemek: Tavuk ya da paçadaki tüyleri yakarak gidermek. Osmanlı mutfağı bu işlemde genellikle mum ateşi kullanırdı.
Tavuk: Osmanlı imparatorluğunda tavuk önemli bir yiyecek maddesiydi. Tavukla çorbadan böreğe, yemekten tatlıya pek çok şey yapılır, özellikle imparatorluğun merkezindeki İstanbul’daki (Nuruosmaniye Camiinin ardında) tavuk pazarında bilinen dünyanın her yerinden getirilen özel tavuklar satılırdı.Alıntıdır.
...KULAK MANTISI...
Mantı: En çok sevilen ve yapılan özel yemek türü mantıdır. İçinin hazırlanmasında Nohut, Mercimek, Peynir ve Kıyma patates kullanılır ve kullanılan bu malzeme türüne göre de isimlendirilir. Nohutlu Mantı, Peynirli Mantı v.b.
...KÜTAHYA, HAŞHAŞLI LOKUM...
Yağına kıymayan, çöreğini yavan (yoz, kuru) yer... Atasözü
...BURSA, CEVİZLİ HAŞHAŞLI LOKUM...
Haşhaşlı Lokum: Bir tür börek olan haşhaşlı, mayalı ve mayasız olmak üzere iki biçimde yapılabilir. İlkinde; hamur mayalanarak düzgün bir yere yayılır, içine haşhaş,ceviz,fındık, fıstık,yenibahar,tarçın,istenirse toz karanfil, konularak rulo yapılır, bunlarda fırında pişirilerek yenilir. Bu tür haşhaşlıya lokum da denmektedir. Mayasız haşhaşlıda hazırlanan hamur doğrudan doğruya pazılara bölünerek açılır. İçine dövülmüş haşhaş konularak yağ sürülür. Daha sonra rulo yapılır. Bunların üstüne haşhaşlı yağ sürülerek tepsiler içinde fırında pişirilir.
...DIZMANA...
Mayalı içinde süt olan üstteki lokum gibi yapılan dızmana üzerine yoğurt yumurta kaymak veya krema biraz sıvıyağ karıştırılarak sos yapılır üzerine dökülerek pişirilir.
...Trakya, Eskişehir, göçmen böreği...
...HAŞHAŞLI GÖKÇÜMEN HAMURSUZU...
...KARBONATLI SADE HAMURSUZ...
Sodalı ( Hamursuz ) : Yoğurt, sıvı yağ, karbonat ve tuz ilave edilerek su karıştırılan un, hamur haline getirilip yağlanmış tepsiye yayıldıktan sonra, üzerine yumurta sürülüp, çörek otu ile susam ekilerek fırında pişirilen yiyeceğe “Sodalı Hamursuz” adı verilir.
..KÜL HAMURSUZU, KÜL ÇÖREĞİ...
...BAZLAMA - TAPLAMA...
Bazlama : Mayalı hamurun sacda alt üst pişirilmesiyle olur.
KÖFTELİ, KAŞARLI, SOĞAN VE BİBERLİ, DOMATES, MARUL İLE
...CEVİZLİ SUCUK - KÖTDÜR TATLISI...
Cevizli Sucuk : Bu gibi yiyecekler en önemli kış yiyecekleridir. Bunlardan “Cevizli Sucuk” oldukça önemlidir. Bunun yapımında üzümden elde edilen şıra ve ceviz kullanılır. Önce şıra kaynatılır, pekmeze dönmeden ateşten indirilerek süzülür. Sonra nişasta, irmik veya unla karıştırılarak pelte kıvamında pişirilir. Daha önce kırnapa dizilmiş ceviz içi sıcak peltenin içine daldırılır. Bu haliyle dar açı şeklinde dut ağacından yapılmış “gege” adı verilen kancaya asılarak havalandırılıp kurutulur. Kurutma bir hafta devam eder, sonra sandıklara yerleştirilir.
BANDIRMA: Üzüm suyu, şeker, nişasta ve bir miktar sudan, palıza adı verilen bir karışım yapılıp kaynatılır. bu sırada uzun iplere temizlenmiş ceviz dizilir. kaynayan palızanın içine bu ipler daldırılır. bu esnada 'Haydar, haydar gel sana kızım....yı vereyim' diye bağırılır. Haydar diye seslendikleri rüzgardır. Böyle bağırmakla rüzgarın çıkıp palızaları kurutacağına inanılır. Kaynatılıp kurutulan palızalar kutularda saklanılarak gelen misafirlere ikram edilir.
...KÖFTER - HARİRE...
Köfter Köyter: Köfter denilen yemek cevizli sucuk yapılırken artan peltenin temiz bir yaygıya bir cm kalınlığında dökülüp kurutulması ve sonra baklava şeklinde kesilmesiyle elde edilir.
...BULAMA TATLISI...
Bulama : Bulama ise, pekmez ile yumurta beyazının karışımından elde edilir. Önce 5-6 yumurta büyükçe bir kazanın içinde el ile sürtülerek kar haline getirilir. Pekmez damla damla akıtılarak yumurta akına alıştırılır. Bu karışım, pekmezin beyazlaşmasına dek ( iki saat kadar) Yumrukla dövülür, sonra toprak küpeciklere doldurulur. Her küpeciğin içine bir oklava veya kızılcık çubuğu konulur. İki günde çubukla karıştırılarak kışın yenmeye hazırlanmış olur.
...KAYMAKLI BEYAZ ÇEVİRME TATLISI...
...PEKMEZLİ CEVİZLİ YUFKA TATLISI...
Sac ocak üzerinde iken tuzsuz yufka üzerine pekmez ceviz ve tereyağ konup tekrar üzerine yufka kapatılır.Pişen taraf üste getirilir.Tekrar üzerine pekmez ceviz ve tereyağ konur.Üzerine bir yufka daha kapatılır.Tekrar alt üst yapılır pişen taraf üste gelir.istenen kalınlığa kadar devam edilir.
...KARGA BEYNİ -SAKSAĞAN BEYNİ...
Karga Beyni : Bulamacın bir ölçü pekmez bir ölçü yoğurt ile karıştırılarak elde edilen yiyeceğe ise halk arasında karga beyni denilmektedir.
...DİBİLE - DİBLE TATLISI...
Az 1 kaşık odun külünü 1su bardağı suda karıştırılıp dinlendirilir. Kül dibe çöktüğünde, suyu hamura katılır.Hamurun daha gevrek olmasını sağlıyormuş.Cennet künkü yada çatal tatlısı diye bilinen hamur kızartmasındada kül suyu kullanılır.
-
Linga : Un ve karbonatla suluca bir hamur hazırlanır. Bu hamur açılarak saç üzerinde veya yağsız tavada iki tarafı pişirilerek pekmez içine atılır. Bir süre pekmez içinde bırakılan hamur daha sonra bir tabağa alınarak üzerine dövülmüş ceviz serpilir ve hemen yenilir.Tokatta leylek giliği olarak bilinir yapılır.
Genel olarak yiyecek çeşitlerinde bölge de yetişen besin maddelerinin büyük etkisi vardır. Üzüm, Buğday, Ceviz vb. yiyeceklerden elde edilen malzemeler sıkça kullanılmaktadır.
Söğüt Şenliklerinde her yıl geleneksel olarak dağıtılan Şifalı Bulgurun Tarihçesi:yemek2
Bu olay 720 yıl öncesinden gelmektedir. Şifalı bulgurun tarihçesini anlatmak için önce HAYME ANA hakkında bilgi vermemiz gerekmektedir. HAYME ANA Ertuğrul Gazi’ nin annesi, Osman Gazi’ nin ninesidir. Anadolu’ nun Türkleşmesinde katkıları büyüktür.
Hayme Ana ilerlemiş yaşına rağmen dur durak bilmeden çalışır, Pınarlara, derelere, tepelere, Türkçe isimler verir, Doğumlarda ebelik yapardı. Sanki annelere “Daha fazla çocuk, daha fazla güç” dercesine doğumları teşvik ediyordu. Hayme Ana büyük bir hedefe hazırlanıyor gibiydi. Namazlarında uzun dualar ediyor “Oğullarımız uzasın, dal budak salsın. Öyle çoğalalım ki, Çarşamba Yaylası bizi almasın” diyordu. Yıllar geçti, Hayme Ana Osman Gazinin doğumundan sonra 3-5 yıl daha yaşadı. Belki de torununun Cihangirlik ülküsünü kazanmasına yardımcı oldu.
Bir yayla dönüşü Hayme Ana rahatsızlanır. Bütün obayı bir telaş alır. Bütün herkes tarafında çok sevilen Hayme Ana’ nın rahatsızlığı git gide artar. Erenler Kuran okumaya başlar. Hayme Ana son bir defa etrafındakilere bakar. Kara Osman’ ı getirmelerini ister. Onu doyasıya öper, Kelime-i Şaadet getirir ve ruhunu teslim eder. Oba büyük bir yasa bürünür. Hayme Ana’ nın mezarı çadırının olduğu yere kazılır. Çevre obalardan Kayı – Avşar – Dodurga – Kınık… Bütün Türkmen oğuz boyları cenazede bir araya gelir dualar yapılır. Ertuğrul Gazi, annesi için bizzat kendisi etli bulgur pilavı dağıtır. Daha sonra bu davranış gelenek haline gelir. Bu gelenek 720 yıldır devam ettirilmiştir. Karakeçili Aşireti Hayme Ana’ yı “Aşiret Anası”, Ertuğrul Bey’ i ise “Büyük Ata” kabul ederler. Her yıl yayladan iniş zamanı olan Eylül ayında Hayme Ana’ nın hatırası için Söğüt’ te yapılan şenliklerde etli bulgur pilavı dağıtılır.
Yörük Yemekleri
dibile tatlısı, kavurma, kebab, kırık helva, mantı, sac kavurma, Sütlüaş, SIKMA - DÜRÜM, tandır kebabı, TOPALAK ÇORBASI, tuluk kebabı, yahni, yörük, yörük aşı, Yörük Çorbası, yörük kebabı, yörük mantısı, Yörük Yemekleri, yoğurtlu yörük kavurma |
Haydi yörük hanımları, yörük bacıları…
Sizler için yörük yaylalarndan, obalarından, köylerinden birbirinden leziz ve basit yörük yemekleri derledik. Bu lezzetlerden mahrum kalmayın. Tarif bizden hüner sizden…
...YÖRÜK ÇORBASI - NOHUTLU MANTI...
...YÖRÜK ÇORBASI...
Malzemeler
2 lt su
2 su bardağı nohut
1/2 paket erişte
2 yemek kaşığı biber salçası
2 yemek kaşığı kuru nane
2 diş sarımsak
2 yemek kaşığı tereyağı
Yeterince tuz
YAPILIŞI: Nohut akşamdan ıslatılır ve ertesi gün kaynamakta olan suya ayıklanıp yıkanmış olarak atılır. Hafifçe pişmesine yakın erişteler atılır, tuz ilave edilir. Altı kısılarak pişirilir. Erişte ve nohut iyice pişince ateşin altı kapatılır. Ayrı bir tencerede yağ hafifçe eritilip biber salçası, nane ve dövülmüş sarımsak bir sos haline getirilip çorbanın içine atılır, 3 dakika da bu şekilde pişirilir. Eğer koyu olmuş ise kaynamış su ilave edilir.
Not: Bu çorbada erişte yerine mantı kullanılması tavsiye edilir. Erişte vakti kısıtlı olanlar içindir.
...SIKICIK - TOPAÇ ÇORBASI...
...TOPALAK ÇORBASI...
MALZEMELER:
250 gr kıyma
2 su bardağı ince bulgur
1 yemek kaşığı biber salçası(domates salçasıda olabilir)
1 su bardağı su
1/2 çay bardağı un
Tuz,kimyon,kuru nane,karabiber(domates salçası kullanıyorsanız biraz pul biber)
1 adet kuru soğan
2-3 diş sarımsak
1 su bardağı nohut
1 su bardağı kuru fasulye
1 su bardağı yeşil mercimek
3 yemek kaşığı tereyağı
1 yemek kaşığı salça
YAPILIŞI:
Nohut,fasulye,mercimek ayrı ayrı haşlanıp süzülür.Kıyma,rendelenmiş soğan ve sarımsak,ince bulgur,un,salça,tuz ve baharatlar yoğrulur.Yoğrulurken azar azar su ilave edilerek yoğrulmaya devam edilir.Fındık büyüklüğünde köfteler yuvarlanır.Un serpilmiş bir tepsiye konur.Köfteler 2-3 saat bekletilir.Bir tencereye su konur.Biraz tuz eklenir.Su kaynayınca köfteler içine atılıp pişirilir.Yaklaşık 20-30 dakika sonra haşlanmış nohut,fasulye,mercimek eklenir.Bir tavada tereyağ eritilir.İçerisine salça konup karıştırılır.İçine biraz kaynamış su ekleyip tekrar karıştırılır.Tencereye aktarılır.Biraz pişince ateşten alınır. Afiyet olsun.
...YOĞURTLU, ISPANAKLI YADA SEMİZOTLU BULGURLU KÖFTE, SIKICIK TOPAÇ YEMEĞİ...
...SIKMA DÜRÜM...
SIKMA - DÜRÜM: Mayalı yufkalara (doğuda ve akdeniz bölgesinde lavaş veya tandır ekmeği diyorlar)sadece kaymak ya da tereyağ sürülerek yendiği gibi, mevsimine göre çökelek, haşlanmış patates, peynir, haşlanmış yumurta, taze soğan da konur ve dürüm yapılarak yenir.
SAC KAVURMASI: Koyun veya keçi etinden yapılır. Etler kuşbaşı veya daha büyükçe doğranır. İçine kaburgalı kısımlardan da doğranır. Etin yağlı olması gerek. Sac ocağa konur. Önceden hazırlanmış kuyruk veya iç yağı saca atılarak erimesi beklenir. Buna cızdırma denir. Kuyruk cızdıktan sonra yağı kalır gerisi alınır. Cızdırılmış yağ üzerine doğranmış etler boşaltılır. Ağaç çomçayla karıştırılır. Sacın ateşi ağır yanmalıdır. Bir süre piştikten sonra tuzu atılır ve pişirmeye devam edilir. Piştikçe etin suyu tamamen çekilir. Biraz daha pişirmeye devam edilir. Şimdi sadece durulmuş yağ kalmıştır. Etin rengi hafif kızarmaya başlamıştır. Artık kavurmamız hazırdır. Yanına kuru soğan kesilerek yenir.
...İŞKEMBE ÇORBASI...
...DONMUŞ KAVURMA ET...
...Kendi yağıyla kavrulmak...Hayatta ve et için önemlidir bu söz...
KAVURMA: Etler kuşbaşı doğranır. Etin yağlı olması gerekir. Kavurma, bakır büyük tencerelerde yapılır. Kavurma yapılırken yine sac kavurmasında olduğu gibi yine kuyruk cızdırılır. Sonra etler tencereye boşaltılır ve karıştırılarak pişirilir. Yağı duruluncaya kadar pişirmeye devam edilir. Etler hafif pembemsi renk alınca ocaktan indirilir. Kavurmanın etleri biraz küçük doğranmalıdır. Sac kavurması olsun, kavurma olsun, odun ateşinde yapılmalıdır. Etin iyi seçilmesi gerekir. Malın cinsine, yaşına, semizliğine dikkat edilmelidir.
...KÜP ETİ...
Kütahyada Küp eti Yozgatta Testi kebabı olarak bilinir.
Tuluk Kebabı (Tandır Kebabı):
Bu kebap türü genellikle kalabalık gruplara yapılır. Bu özel bir kebap türüdür, her zaman yapılmaz, özel zamanlarda yapılır. Keçi veya koyun, derisi açılmadan yüzülür (tuluk çıkarılır). Gövde birkaç parçaya ayrılır. Ayrılan bu parçalar, deri içine tekrar doldurulur. Derinin açık kısımları bağlanır. Yerde büyükçe bir çukur açılır. Bu çukura et dolu deri yerleştirilir. Üzeri toprakla kapatılır. Üzeri kapatılırken, toprakla temas etmemesi için ince tandırlar yerleştirilir. Toprağın üzerine büyük bir ateş yakılır. Bu ateş yandıkça odun ilave edilir. Bu işleme uzun süre devam edilir. Pişme vakti gelince çukur açılır. Deriden çıkarılan etler kaplara alınır.
...YAHNİ...
YAHNİ:Yahni, etin sulu olarak yapılmış bir yemeğidir. Et kemikli olarak irice doğranır. Büyükçe bir tencerede bir müddet kavrulur. Tuz, salça, bir miktar yağ, baharat ilave edilir. Yeteri kadar su koyulur ve pişmeye bırakılır. Yahni ateşi de ağır yanmalıdır. Yanına dövme pilavı pişirilir ve soğan kesilir.
...YÖRÜK KEBABI...
Malzemeler:
250 gram yada 500gr kuşbaşı kuzu eti
1 adet domates,
1-2 adet soğan
2-4 adet sivri biber,
10-15 adet mantar
1 su bardağı bezelye
1 adet kabak, tuz
1 çay bardağı ayçiçek yağ
1,5- 2 su bardağı erişte
1-1,5 su bardağı rendelenmiş kaşar peyniri
HAZIRLANIŞI :
Domates ve soğanı yemeklik doğrayın. Kuşbaşı etle birlikte, kısık ateşte 20 dakika pişirin. 2 adet biberi ve 1 adet kabağı küp biçiminde doğrayın.
15 adet mantarı ortadan ikiye kesin. Bezelyeleri de ekleyip tencereye alın. Tuzunu ilave edin.
Başka bir tencerenin içine, 1 çay bardağı sıvı yağı dökün. Üzerine su ilave edin. Kaynayınca tuz serpin, 1 buçuk su bardağı erişteyi haşlayın. Tencereden alıp, süzün.
Erişteleri fırın tepsisine yayın. Üzerine sebzelerle sote ettiğiniz etleri yayın. En üste 1 buçuk su bardağı kasar peyniri rendesini serpin. Sıcak servis yapın.Afiyet olsun.
Süslemek için:
Birkaç havuç dilimi
birkaç domates dilimi
birkaç kornişon turşu dilimi
yarım demet iri doğranmış dereotu
3 çorba kaşığı domates püresi.
YAPILIŞI 2. yöntem ileKuşbaşı eti, minik küpler halinde doğranmış soğanla birlikte kavurun. Mantarları küp küp kesip ete ilave edin. Sivri biber ve dereotunu doğrayıp ekleyin. Erişteyi tuzlu ve hafif yağlı suda makarna gibi haşlayın. Yağlanmış tepsiye önce kavrulmuş eti sonra erişteyi düzgünce yayın. Tepsinin üzerini aliminyum folyo ile kapatarak 180 dereceye ayarlı fırında 15 dakika pişirin. Üzerine rendelenmiş kaşar peyniri, havuç, domates püresi ve dereotu ile süsleyip servis yapın.
...YOĞURTLU YÖRÜK KAVURMASI...
Malzemeler
3 kilo kuzu eti
3 adet orta boy soğan
1 su bardağı sıvıyağ
1 çay bardağı sıvıyağ
2 çay kaşığı toz kırmızı biber
2 kilo süzme yoğurt
Karabiber
Tuz
Hazırlanışı
Kuzu etini parmak şeklinde uzun ve soğanları kuşbaşı doğrayın. Tencereye bir su bardağı sıvıyağı dökerek kızdırın, soğanı ilave edip pembeleşenceye kadar kavurun. Daha sonra kuzu etini, tuz ve karabiberi ilave edip suyunu çekene kadar kavurun. Ayrı bir tencerede 1 çay bardağı sıvıyağını kızdırıp içine toz kırmızı biberi ilave edin. 5 dakika kaynatın. Yapmış olduğunuz yörük kavurmayı fırın tepsisine alıp üzerine süzme yoğurdu yayarak daha sonra yağda kızarttığınız pul biberi üzerine serpin. Sıcak servis edin.
...YÖRÜK MANTISI...
MALZEMELER
1/2 kg dana kıyma
125 gr margarin
1 baş soğan
5 adet yufka
2 kg yoğurt
sarmısak
tuz, karabiber
HAZIRLANIŞI
Soğanı rendeleyin, kıymayı tuzu ve karabiberi karıştırarak harç haline getirin. Yufkaları ortadan ikiye bölün, harcı yufkaların ortasına elle bastırarak yayın, yufkayı rulo haline getirin ve bıçakla 6/7 cm genişliğinde keserek bir fırın tepsisine yerleştirin yufkalar ve harç bitene kadar bunu tekrarlayın. Eritilmiş margarini üzerinde gezdirin ve üstü kızarana dek pişirin. Yoğurdu sarımsaklayın ve fırından sıcak çıkan tepsinin üstüne yayın , içini çekene kadar bekleyin yoğurt kaymak kıvamına gelince servis yapın.
...ARPA ŞEHRİYE PİLAVLI ET YEMEĞİ...
...KIRIK HELVA - FINDIKLI NİŞASTA HELVASI...
...KIRIK HELVA...
MALZEMELER:
2.5 su bardağı nişasta
1.5 su bardağı toz şeker
1 çay bardağı sıvı yağ
1 çay kaşığı tarçın
5 su bardağı su
HAZIRLANIŞI:
2.5 su bardağı soğuk su içine 1.5 su bardağı nişasta koyup karıştırın. Üzerine şeker ekleyip eriyinceye kadar yine karıştırın. Daha sonra kalan nişasta ve suyu ekleyerek karıştırmaya devam edin. Tavada ısıttığınız yağın üstüne soğuk karışımı döküp 2-3 dakika karıştırmadan koyulaşmasını bekleyin. Tavanın çevresinde kabarcıklar oluştuğunda ısıyı biraz düşürün, koyulaştığında ateşi iyice kısın. Tahta kaşıkla yavaş yavaş ezmeden parçalayacak biçimde karıştırın. Helvanın rengi saydamlaşıp hafif pembeleşinceye kadar pişirmeye devam edin. Üstüne tarçın serpip sıcak ya da soğuk servis yapabilirsiniz.
Not: Kırık helva, şeker yerine pekmez kullanılarak da yapılabilir. Daha kıtır olması istenirse pembeleştikten sonra kavurmaya devam edilebilir.
...KURU YUKA İLE HAŞHAŞLI TATLI...
Yufkaların hamurunu yaparken bir fiske tuz, üç çorba kaşığı pudra şekeri, yarım çay bardağı süt, iki çorba kaşığı sıvı yağ ile yoğrulur. yukalar pişince bir kapta arka ön ıslatılır. haşhaş iki çorba kaşığı şeker ile tatlandırıp sıvı yağla sürülecek kıvama getirilir. ıslatılan yufka yağlı tavaya konup haşhaşlanır. 10 kat olana kadar. en üste haşhaş sürülmez.üste gelen yufka alt kat kızarınca ters çevrilip kızartılır. Dilimlenir. Şerbetini bir su bardağı şeker bir su bardağı su ile hazırlanıp, ilk sıcaklığı çıkınca ilave edilir. İsteğe göre aralarına ceviz fındık fıstık ekleyebirsiniz.Afiyet olsun
...KAYMAKLI BÜKME - TATLI BÖREK...
Kuru yufkalar iki tane 5 şerli yufka ıslatılıp yağlanır. Arka ön pişirilir. Diğer 5 yufkada islatılıp yağlanıp üst üste konup arka ön pişirilir. ılık hale gelince 5 katlı yufkaların üzerine manda kaymağı sürülür diğer 5 yufka üzerine konup dilimlenip, şerbet dökülür. yenecek hale gelir. Afyonun köylerindede yapılır.
Kaymaklı Bükme: Bir çeşit saç böreğidir. Hamur daire biçimi açıldıktan sonra yarısının üzerine kaymak sürülür ve üzeri kapatılır, sacın üzerinde pişirilir.
...KURU YUFKA TATLISI...
...DOLAMBER - DOLAMA BÖREK...
...YEŞİL MERCİMEKLİ TOSUNUM BÖREĞİ...
...TOPALAK...
Et, kuşbaşı şeklinde doğranır. İçine soğan, bulgur, kekik konur. Ağaç dibekte ya da topca taşla dövülür. İç iyice macun kıvamına getirilerek yuvarlanır. İsteyen bu haliyle közde kızartır, isteyen de sos hazırlayarak tencerede kaynatarak yer.
...KAKAÇ - SAÇ KAVURMA...
KAKAÇ: Yörükleri özel günlerinde çadırları ilk kurduklarında konuklarına ikram ettikleri bir yemektir. Etler büyük parçalar halinde kesilir, araları çentilir. İçi iyice temizlenen yufka sacının içine biraz içyağı konarak sac, ateşin üzerine konur. İçyağı eridikten sonra parça etler sacın üzerine konarak pişirilir. Etlerin yumuşak pişmesine özen gösterilir ve sacla birlikte sofraya konur.
...KEŞKEK...
KEŞKEK:Yörüklerin vazgeçilmez düğün yemekleridir. Dövme buğdayla yapılır. Yarma denilen dövme buğday, et suyuyla iyice haşlanır. Özleşinceye kadar pişirilir. İçine kavurma konur. Eritilmiş tereyağı dökülür.
...KAVUT - LEBLEBİ UNU...
Kavut, toz şeker karıştırılarak yenir.
Kavutu olan pekmezi katar, Aklı olan öğütü tutar.
...PEKMEZLİ TAHİN...
Şirlan yağı: Susam yağı
...KÜTAHYADA KABICAK, AĞDA TATLISI OLARAK BİLİNİR...
Gaziantep ve tokat zile, pekmez ağdası diye satılır.
...KAVURGA - BUĞDAY KAVURMASI...
Geceden ıslatılmış buğday, sacda veya tavada sürekli karıştırılarak kavrulur. Uzun kış günlerinde çerez olarak yenir. Kavurmaç
...Kavurganın yanan'ı sıçrar...Atasözü..
..Kavurga karın doyurmaz...Atasözü
...BOZA...
